Η Μαριάν στα χακί, του Χρήστου Γραμμένου

Μόλις 21 χρόνια μετά την κατάργηση της, η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία επανέρχεται στο προσκήνιο στη Γαλλία. Ο Εμαννουέλ Μακρόν γνωστοποίησε την πρόθεσή του να πραγματοποιήσει την προγραμματική του εξαγγελία σχετικά με την καθιέρωση “καθολικής υποχρεωτικής υπηρεσίας”. Αυτή τη φορά, οι “πολίτες-οπλίτες” θα είναι και θηλυκού γένους σε μια προσπάθεια πραγματικά καθολικής υπηρεσίας για όλους τους νέους μεταξύ 18 και 21 ετών με διάρκεια από 3 έως 6 μήνες. Όμως και για το ίδιο το Ελυζέ το μέτρο παραμένει σε επίπεδο μελέτης ακόμα και πειραματισμού, με αρκετά μέλη του υπουργικού συμβουλίου να διχάζονται για τον στρατιωτικό ή πολιτικό χαρακτήρα της θητείας. Η επιλογή του Γάλλου προέδρου φέρεται να είναι η πραγματοποίηση της “υποχρεωτικής, εθνικής και καθολικής υπηρεσίας” εντός των στρατώνων.

Άραγε ο Μακρόν από υπέρμαχος του φιλελευθερισμού μεταστράφηκε τόσο σύντομα σε έναν μιλιταριστή, επίδοξο στρατολόγο 600-800.000 Γάλλων και Γαλλίδων; Σίγουρα, η επαναφορά της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας δεν αποτελεί για τον Γάλλο πρόεδρο μια λύση στα προβλήματα του στρατού των οποίων είναι συνταγματικά αρχηγός. Πολύ περισσότερο δεν υπάρχει κάποια φιλοδοξία για προπαρασκευή ενός ψυχροπολεμικού κλίματος στην νεολαία όπως συνέβη με την επαναφορά της καθολικής θητείας στη Σουηδία το 2016. Η πειραματική και σίγουρα αμφιλεγόμενη επαναφορά του μέτρου αποτελεί μια προσπάθεια απάντησης στα μεγάλα ταυτοτικά ζητήματα της γαλλικής κοινωνίας και νεολαίας. Άλλωστε, όπως δήλωσε ο Μακρόν, το εγχείρημα αποτελεί ένα “σχέδιο για την κοινωνία”, ειδικότερα για τη συνοχή και την ενότητα της. Απέναντι στην ταυτοτική απομόνωση μεγάλων ομάδων εντός του κορμού της γαλλικής κοινωνίας, ο Γάλλος Πρόεδρος προτάσσει την οικοδόμηση μιας ενιαίας εθνικής ταυτότητας στο πλαίσιο ενός στρατώνα όπου η αναγκαστική συνύπαρξη νέων διαφορετικού κοινωνικού, οικονομικού και πολιτισμικού υπόβαθρου θα οδηγήσει σε ένα κοινό εθνικό βίωμα.

Λίγα όμως είναι εκείνα που μας εγγυούνται ότι η συνύπαρξη δύο 19χρονων, ενός αλγερινής καταγωγής από τα Παρισινά προάστια και ενός γόνου αστικής οικογένειας του 16ου διαμερίσματος του Παρισιού, θα παραμερίσει τις διαφορές τους σχηματίζοντας μια νέα συνείδηση του πολίτη. Τούτο είναι και το πραγματικό ζητούμενο. Μια νέα συνείδηση του πολίτη καθολική και αποτελεσματική με σκοπό να τερματίσει την κοινοτιστική, ταυτοτική διαίρεση. Κάτι τέτοιο είναι αμφίβολο ότι θα επιτευχθεί μέσα από την απλή συνύπαρξη για μερικούς μήνες και τη συνεκπαίδευση. Άλλωστε ήδη στην ηλικία των 18 ετών η διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης των νέων είναι δύσκολο να ανατραπεί.

Η πραγματική απάντηση στις οικονομικές ανισότητες και την ταυτοτική απομόνωση είναι η απόκτηση ενός νέου οράματος για τους Γάλλους· ενός στόχου, η επίτευξη του οποίου θα προϋποθέτει την κοινωνική αμοιβαιότητα και συνεργασία, το σεβασμό στις δημοκρατικές αρχές και στο κοινωνικό σύνολο. Η κοινή πηγή υπερηφάνειας που θα συνέχει τους νέους Γάλλους απουσιάζει σήμερα. Η επιτροπή Άμυνας της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης πρότεινε αντί της στρατιωτικής θητείας στα 18 έτη, την καθιέρωση 1 εβδομάδας ανά σχολικό έτος για όλους τους μαθητές από 11 έως 16 ετών κατά τη διάρκεια της οποίας θα εκπαιδεύονται-ενημερώνονται υποχρεωτικά για την άμυνα της χώρας και την ιδιότητα του πολίτη.

Ίσως η πρόταση για μια πολιτική υπηρεσία κοινωνικής εργασίας να ανταποκρίνεται καλύτερα στις απαιτήσεις του σήμερα. Το ζητούμενο είναι να αποκτηθούν κοινά βιώματα, γνωριμία των νέων Γάλλων με όλες τις πτυχές της κοινωνίας, μια εσωτερική ανακατάταξη συνεργασίας και αλληλεγγύης, παραγωγική και διδακτική για αυτούς. Η επαναφορά σε θεσμούς ζωτικούς για το έθνος-κράτος όπως η στρατιωτική θητεία, δεν θα επιφέρει την πειθαρχία και την εμφύσηση ενός αισθήματος σεβασμού και ιεραρχίας. Πολύ περισσότερο υπάρχει ο κίνδυνος να διευρύνει την οργή και την αμηχανία των νέων μπροστά σε μια κίνηση που θα θεωρήσουν ανούσια, αν όχι καταπιεστική, ελλείψει ενός ορατού εδαφικού κινδύνου για τη χώρα.