Η επίθεση στον Γιάννη Μπουτάρη, κατά την διάρκεια της ημέρας μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων, δεν ήταν κάτι το μη αναμενόμενο βάσει της αυταρχικής και μεταφασιστικής στροφής που έχουν πάρει συγκεκριμένα κομμάτια του πληθυσμού. Η είσοδος της φυσικής βίας στην πολιτική ζωή του τόπου ως μέσου επιβολής, έκφρασης δυσαρέσκειας, στα πρόθυρα του λιντσαρίσματος, έκανε την επανεμφάνισή της μετά τη δεκαετία του 1960 στις πλατείες των αγανακτισμένων το 2011 και στο σκηνικό τρόμου που στήθηκε για τους βουλευτές της τότε πλειοψηφίας. Ο τραμπουκισμός, η λεκτική βία, οι επιθέσεις με μπογιές, αυγά και γιαούρτια, άρχισαν αργά αλλά σταθερά να δημιουργούν εκείνες τις συνθήκες που οδήγησαν στην επίθεση στον δήμαρχο Θεσσαλονίκης.
Οι κρεμάλες που ξεπρόβαλαν το 2011 στην πλατεία Συντάγματος και οι προτροπές για βία προς τους κοινοβουλευτικούς, για εκτελέσεις, για πυρπόληση του κοινοβουλίου, καλλιεργήθηκαν σίγουρα υπό την ανοχή του σημερινού κυβερνώντος κόμματος, της “κάτω πλατείας” σε συνδυασμό βέβαια με την “άνω πλατεία” και ό,τι αυτή συνεπαγόταν. Σε τούτο το κείμενο δεν θα σταθούμε στη φασιστική απειλή και στον ρόλο της Χρυσής Αυγής για τον εκφασισμό ορισμένων εκφάνσεων της καθημερινότητας. Άλλωστε είναι ακριβώς η ανοχή στον έρποντα μεταφασισμό από τα κόμματα του λεγόμενου “συνταγματικού” τόξου, αλλά και της συντεταγμένης πολιτείας που τη συντηρεί, την υποθάλπει, με αποτέλεσμα κάθε φορά ο μεταφασισμός να επανεμφανίζεται πιο τοξικός.
Το πολιτικό φλερτ των κομμάτων του “συνταγματικού τόξου” με το ακροατήριο της ακροδεξιάς, η εν μέρει υιοθέτηση, όχι τόσο των πολιτικών θέσεων αλλά του λεξιλογίου της ακροδεξιάς, και η ακούσια ή εκούσια αδυναμία ολικής εναντίωσης στην Χ.Α, και χρήσης των εργαλείων μιας αστικής δημοκρατίας, δημιουργούν ένα φιλικό “οικοσύστημα” για τη μισαλλοδοξία και τον μεταφασισμό. Τα προνομιακά πεδία του Μακεδονικού και των Ελληνοτουρκικών σχέσεων προβάλλουν ως ενοποιητικά στοιχεία των οπαδών του μεταφασισμού, για τη συσπείρωση και τη ριζοσπαστικοποίησή του. Η διαχείριση των εθνικών ζητημάτων από την κυβερνητική πλειοψηφία και την αντιπολίτευση (κυρίως στο επικοινωνιακό πεδίο) ενισχύει τη μήτρα του ελληνικού μεταφασισμού και ίσως οδηγεί προς μια αμφίσημη νομιμοποίησή του ως “γνήσιας πατριωτικής δύναμης”, κατά κύριο λόγο μέσα από τα άκρως τραυματικά για τον κοινωνικό κορμό συλλαλητήρια για το Μακεδονικό.
Ακόμα και στο περιστατικό της επίθεσης στον δήμαρχο Μπουτάρη, η κυβερνητική και ειδικότερα η πρωθυπουργική αντίδραση θα χαρακτηριζόταν τουλάχιστον απογοητευτική, δεδομένης της βαρύτητας του γεγονότος. Μικροπολιτική εκμετάλλευση, εκλογική σκοπιμότητα, θωπεία των αγανακτισμένων ως “ιστορικής ενδοχώρας” του ΣΥΡΙΖΑ (όπως τους αποκάλεσε ο Παναγής Παναγιωτόπουλος), σε ένα ιδιότυπο εμφύλιο ανακοινώσεων και υπονοουμένων με τη Νέα Δημοκρατία. Προσπαθώντας να συμβολοποιήσει τον δήμαρχο Μπουτάρη στα πλαίσια ενός “δημοκρατικού-προοδευτικού” μετώπου και υποστηρίζοντας την τρίτη υποψηφιότητα Μπουτάρη, επιχειρείται ένας εξαγνισμός από την κυνικότητα και το μίσος που διαπότισε η ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ στην πολιτική ζωή. Ακόμα πιο ενδεικτικό για την ανικανότητα-απροθυμία αποτελεσματικής αντίδρασης του κυβερνώντος κόμματος ήταν η παραμονή των υπουργών Φάμελλου και Αδαμαντίδη στην εκδήλωση υποστολής της σημαίας μετά την απόπειρα λιντσαρίσματος. Εκείνη η άπραγη πλειοψηφία φάνηκε στα μάτια των βουλευτών και υπουργών ως η συντεταγμένη εκλογική ομάδα που μπορεί να κρίνει καθοριστικά ακόμα και την εκλογή τους στις εκλογικές περιφέρειες της Μακεδονίας.
Κάτι τέτοιο έχει γίνει εμφανές και σε άλλα κέντρα που φιλοδοξούν να καρπωθούν την πατρωνία των Ποντίων. Κέντρα οικονομικής εξουσίας, πλέον και μηντιακής, που εξασφαλίζουν επιρροή και κεφαλαιοποιούν την καταγωγή τους, την ιδιαίτερη πολιτιστική τους ταυτότητα συμβάλλοντας συστηματικά στην ποδοσφαιροποίηση της πολιτικής ζωής αλλά και επενδύοντας στο παγιωμένο σύνδρομο κατωτερότητας και “underdog” αδικίας των Βορειοελλαδιτών προς τον Νότο της Χώρας. Η συνεργασία της πολιτείας με τέτοια κέντρα, ακόμα και στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης, αδιαμφισβήτητα μέσο- ή μακροπρόθεσμα θα αποτελέσει ένα πολιτικό “μπούμερανγκ”.
Η αντίδραση της δικαιοσύνης στην επίθεση προς τον δήμαρχο Μπουτάρη υπέδειξε την ορθή και ενδεδειγμένη άμεση λύση προς τα φαινόμενα (όχι τις αιτίες) εκδήλωσης του μεταφασισμού. Μια “μαχόμενη δημοκρατία” με όπλα της τη δικαιοσύνη και τη νομιμότητα κατά της αίσθησης ανομίας και ατιμωρησίας προς τον μεταφασισμό. Παράλληλα, πρέπει να ενεργοποιηθούν η εισαγγελία κατά του ρατσισμού, η δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος και το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης κατά της ρητορικής μίσους και στοχοποίησης από συγκεκριμένους πολιτευτές και δημόσια πρόσωπα. Εκείνο που η μαχόμενη δημοκρατία μας αδυνατεί να καταπολεμήσει αποτελεσματικά είναι η φρικιαστική απάθεια εκείνου του πλήθους στον Λευκό Πύργο (σε αναλογία με το πλήθος που ζητωκραύγαζε στα αποκαΐδια της Libertaria), ακόμα και η σιωπηρή αποδοχή της επίθεσης εκ μέρους ενός κομματιού του. Οι ποτισμένες με μίσος και αίσθημα ανεκπλήρωτης δικαίωσης συνειδήσεις, από μια βιομηχανία πατριωτισμού και εθνικισμού που πλούτιζε εις βάρος των πολιτών της Θεσσαλονίκης, προσφέροντας φτηνό εθνικισμό αντί για ανάπτυξη και εξωστρέφεια.
Η απάντηση θα πρέπει να είναι τόσο θεσμική (από τη δημοτική αρχή της πόλης) όσο και από τους ίδιους τους προοδευτικούς πολίτες της. Αφενός, το περαιτέρω άνοιγμα της Θεσσαλονίκης στην ιστορική της ενδοχώρα (τα Βαλκάνια) και η ενίσχυση των δεσμών με το οθωμανικό και ισραηλιτικό παρελθόν της. Θα ήταν ευκταίο τα πλήθη των δημοτικών σχολείων που επισκέφθηκαν το Θωρηκτό Αβέρωφ να δείξουν την ίδια θέρμη και για το Μουσείο Ολοκαυτώματος ή το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης που πρόκειται να δημιουργηθούν στην πόλη. Αφετέρου, μια ενεργή κοινωνία πολιτών που θα μας απαλλάξει από τον εξαγνισμό και την αναπαυτική απλούστευση του “μέσου Θεσσαλονικιού” και της καρικατούρας του, λαμβάνοντας δράση σε έναν καθημερινό αντιφασισμό σε δρόμους και πλατείες, σε σχολεία και γήπεδα, συμβάλλοντας καθοριστικά “από κάτω προς τα πάνω” στην αποδόμηση των εθνικών μύθων και στην εμπέδωση της πολυπολιτισμικότητας και του πλουραλισμού· της ίδιας της δημοκρατίας.
periodikoplani.com 