Μαρία Ευθυμίου «Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την Ιστορία.» , της Τζωρτζίνας Κουτρουδίτσου

Αν αναλογιστεί κανείς τι έχει μάθει από τα σχολικά του χρόνια στον τομέα της Ιστορίας θα βρεθεί προ εκπλήξεως. Έτσι όπως είναι δομημένο το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν προωθείται η ιστορική ευρυμάθεια που οφείλει να έχει o κάθε πολίτης, με την έννοια του πολιτικού όντος, αλλά η στείρα παπαγαλία και η άκριτη παράθεση γεγονότων, ώστε να περάσει κάποιος επαρκώς τις εξετάσεις. Τι είμαστε όμως αν δεν γνωρίζουμε το παρελθόν; Πόσο εύκολα μπορούμε να γίνουμε θύματα σκόπιμης πολιτικής χειραγώγησης και φανατισμού;

Ο ρόλος του Δασκάλου*, σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, οφείλει να είναι αυτός του καθοδηγητή και στη συνέχεια του συνοδοιπόρου των γνώσεων, αποριών και αναζητήσεων του κάθε Μαθητή**. Φυσικά, αυτό προϋποθέτει την θέλησή του να διδάξει, να μοιραστεί και τέλος να διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες εκείνου/εκείνης που έχει απέναντί του. Στον τομέα της Ιστορίας όμως ένα σημαντικό κριτήριο, μαζί με όλα τα παραπάνω, είναι η ύπαρξη ή όχι παρωπίδων. Η ανοιχτή και γόνιμη κριτική του Δασκάλου θα δώσει αφορμές στον εκάστοτε Μαθητή του να ρωτήσει, να αναζητήσει, να διαβάσει και στο τέλος να διαμορφώσει την άποψή του.

Παράδειγμα ενός τέτοιου εκπαιδευτικού είναι η Μαρία Ευθυμίου. Κάνοντας το μεγάλο βήμα από το 2006 να βγει εκτός της ακαδημαϊκής αίθουσας, έχοντας ήδη προσελκύσει στο μάθημά της στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών αρκετούς μη φοιτητές, διέσχισε σχεδόν ολόκληρη τη χώρα και δίδαξε περίπου 2.300 ώρες «Ιστορία των Ανθρώπων».

Το βιβλίο «Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την Ιστορία.» αποτελεί ένα άτυπο κλείσιμο του παραπάνω εγχειρήματος. Διασχίζοντας μόνο λίγα χιλιόμετρα τα τελευταία 10 χρόνια η Ευθυμίου κατέστησε κοινωνούς των γνώσεων της Μαθητές κάθε ηλικίας, επαγγελματικής ιδιότητας και κοινωνικής βαθμίδας. Ο δημοσιογράφος Μάκης Προβατάς, που του οφείλουμε την πρωτοβουλία για το παραπάνω εκδοτικό εγχείρημα, υπήρξε και αυτός άτυπος Μαθητής της Ευθυμίου. Έτσι μέσα από γόνιμες ερωτήσεις, έχουμε στα χέρια μας υπό τη μορφή διαλόγου-συνέντευξης, ένα βιβλίο που μιλάει για το Παρελθόν, το Παρόν αλλά ίσως και το Μέλλον.

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε έξι κεφάλαια . έξι κύκλοι Ιστορίας, από την Προϊστορία έως τους σημερινούς προβληματισμούς. Τόσο οι εύστοχες ερωτήσεις όσο και οι προσιτές, εκφραστικά, σε κάθε αναγνώστη και αναλυτικές απαντήσεις της Ευθυμίου δίνουν την ευκαιρία ή και την αφορμή να βάλει σε μια ακολουθία τις ιστορικές του απορίες ο κάθε αναγνώστης. Λόγος λιτός αλλά μεστός, που μετατρέπει τη διδαχή της Ιστορίας σε ευχάριστο ανάγνωσμα τόσο από ειδικούς όσο και μη. Άλλωστε αυτός είναι και ο σκοπός της Ευθυμίου. Μέσω της κίνησής της να προσεγγίσει ανθρώπους εκτός των ακαδημαϊκών τειχών, θέλησε να υπενθυμίσει στην κοινωνία την αξία της γνώσης του παρελθόντος. Την προσέγγιση της Ιστορίας με απλότητα και όχι με μια επιτήδευση που πολλές φορές αποξενώνει τον Μαθητή από το αντικείμενο εκμάθησής του. Στο βιβλίο θα συναντήσει κανείς διάφορες βιβλιογραφικές, και όχι μόνο, αναφορές που οφείλουν να αποτελέσουν αφορμές για περαιτέρω αναγνώσεις και αναζητήσεις.

Κάθε ιστορικός μελετητής, έχοντας γνώση του παρελθόντος, είναι σε θέση να ξεκλειδώσει και να ερμηνεύσει καλύτερα αντιδράσεις και κινήσεις της κοινωνίας. Όχι γιατί έχει τη δυνατότητα να μαντεύει ή να είναι προφήτης, αλλά γιατί η παρατήρηση του Τώρα και η σύγκριση με το Τότε είναι αναπόφευκτη. Η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, όμως τα λάθη των ανθρώπων λόγω της άγνοιας ή του φανατισμού μπορούν. Το παρόν βιβλίο αποτελεί μια εξαιρετική αφορμή να επαναπροσεγγίσουμε έναν τομέα που άλλοτε φοβίζει και προβληματίζει αλλά κυρίως αφυπνίζει, αν τον χειριστούμε κατάλληλα, βάζοντας ως στόχο τη γνώση και κατά συνέπεια την κατανόηση.

*Δάσκαλος: αναφέρεται γενικά στην ιδέα του δασκάλου, όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης αλλά και στους ανθρώπους που παίζουν στη ζωή μας έναν ρόλο καθοδηγητικό.

**Μαθητής: αναφέρεται γενικά στην ιδέα του μαθητή, κάθε ηλικίας, το άτομο που βρίσκεται σε μια διά βίου μάθηση.